March 18, 2010

Min Hmangaih Ve Reng Rawh Aw..

Kum 1923 daih tawh kha a ni a. Keichu kum 15 mi lek la niin, he hringnun kawng bumboh takah hian an sawi 'Hmangaihna' hi engang fakaua ropui leh hlu a nih dan tawng chhoa, la hrethiam ve chhawm turin hmachhawp ka nei tran ve êk êk chauh a la ni.

Ka pu:
     Ka pi leh pu, ka pa nu leh pa te nena chengho kan nih avang hian ka pi leh pute hi ka ngaina hle a. A bik takin ka pu nen hian kan inkawmngeih em em a. Ka nausen tetlai atrang tawh a min chhawnchhaih peih em em leh min duat em em thrin tu a ni a. Kei naupang harh ve nafam chu mi pawi lo sawi palh changte alo awmlo theilo a, chutiang dinhmun buaithlak leh khirhkhan tak tak ka tawn chang pawh a ka tlukluhna kulhpui hmasa leh ka humhimna lungpui nghing ngailo chu ka pu ngei chu a ni.
     Tar a nih tawh avanga hnapui thawk thei ta lo chu, in nghaktu ber a ni reng mai a. A in nghahpahte chuan a tupa, naupang khawlai nuamtimi ve tak tan lehkhachaihte lo siamin, tlai ka sikul banah kan in hnunglama zawl zaupui awmah chuan lehkhachaih chu kan chaih dun thrin a. Nuam ka ti thei em em thrin.

Lehkhaphekte:
     Ka pu chuan a kawrchung ipte chhungah hian lehkhaphekte, thil engemaw inziahna hi a dah thra a. Chu lehkhaphek chu a roh em em mai lehnghal. Laksak han tum der chhin mai mai pawh hian kan tihchhiat hlau hian min hauh phah fo reng thrin. Lehkhaphekte mai mai si, chuti fakau maia a roh tak em em mai chu engtak ni ang maw tiin kan inrinsiak laih laih thrin.
     Tukkhat erawh chu ka pu chu nidang anglo tak maiin a lungngaih hmel em em mai a. A hmelah chuan nidanga a hmel hlim sarh thrinte chu a chuai zo a,hlauhthawnna leh lungngaihna hmel a zam ngiai mai a. A hmangaih, a nupui, ka pi, hun engemawchen natnain a tlakbuak tawh, damlo chau tak bulah chuan a thru a. Duat takin a sam te chu a'n chulsak leh hleuh hleuh thrin a. Tichuan a tupa kei ber kher chu min rawn ko a. A bul ka va thlen chuan kei naupang mai chuan han hnem vel vak ngaihna ka hriat si loh avangin a bulah chuan ka'n dingzum zul ringawt phawt a. Chutah a kawrchung uk, hlui lampang tawh tak ipte chu a zen rek rek a, a lehkhaphekte, a roh em em mai chu a rawn phawrh chhuak ta. Chheile!!! Eng thu tak han inthaikawi trial vel ang maw...

Phek ropui thawnthu chu:
     Ka pu chuan a bula thru turin mi han ti a, ka dara min kuah pah chuan,"Bawiha, ila naupang deuh a, tunah chuan ila hrethiam kher rihlo maithei a, mahse engtikah emaw chuan ila rawn hrethiam chho ve mai ang chu", tih pahin chumi lehkhaphekte thawnthu chu 'tiang hian min hrilh ta a:
     "Tlangval hrechho rual ka nih chuan, chhungte thlazar hnuai atranga tal hrang vein, mahni hmakhua ngaihtuahin hna thawh tur ka han zawng ve a. Vanneihthlak deuh maiin kan khuaa pa neinung ve tak pakhat hian a farm enkawltu pakhat atan min la ve hlauh mai a. A hlawh chu tam tham tak nilo mahse mahni puala sum thawkchhuak a, chhungte tibuailo a ka awm thei chu ka lawm tawk ve rih khawp mai.
     Mi te chuan hlawh tamtak neiin eisenloh, an tu leh fate thleng pawha chen dak theihloh khawpa tam sum leh pai an thawkchhuak ngei ang. Kei erawh chuan ka nitin hlawh hi ka nitin hrawk chawm nan hian ka daih tawk trawng trawng a ni chauh si. Chutiangang dinhmuna ding ka nih avang chuan nupui neihte chu a tum hian ka tum ngamlo mai pawh a ni lo, rilru-ina a duhthawi ve deuh takngial pawh hi ka mitsir ngam manglo a ni ber mai.
     A aia thra leh ropui chan leh chuang tur ka hriat loh vang pawh ni fahmiang, ka thawhnaah chuan ka tuichilh em em mai a. Chuvang chuan min ruaitu ka pu te pawh chuan min duhsak ve em em a. Rei vaklo hnuah phei chuan hnathawk dang te enkawl turin,an hotuah hial min siam ta a".

Hmangaihna mak mawi leh duhawm:
     "Kan beisei loh leh rinphak bak hian mihringte chungah hian a thleng ve leh fo thrin a. Ka chungah pawh dan rual lohin a lo thleng ve reng mai. Nikhat chu kan farm neitupa fanu, ramdanga lehkha zira awm alo haw a. An farm chu fan a chak avangin a pa chuan fanpui turin min ti a. Farm a rawn thleng a, chu nula ka han hmu chiah chu....chheirawle!!! a va han hmelthra chungchuang ngai tak em. A vun rawng ngo no set mai leh a bahsam rangkachak rawng inkap eng sat te chu ava han inchawih ngai tak em. Chumai a ni 'nem. A heh, Rose par sen lar ang mai a sen hlar mai leh a mitmeng dumpawl riai mai han hmuh ringawt mai pawh chuan, ramchhuak chhawlhalin luite tuithiang tak mai an hmu ang maiin hringnun tuihal a thawi dam nghal sawng sawng mai. 'Love at first sight' tihte hi a awm ka lo rin ngailoh avang ringawt te chuan ka inthiamlo lek lek ta mai.
     Farm kan fan chhung zawng pawh chuan thildang ka ngaihtuah thei tawh lo. Mit tlalo lekin amah bawk chu ka lo melh leh vawng vawng thrin. Ka thinlung mit phei hi chu a pawng zawrh zawrh a ni ber mai. Ka thinlung zawng zawng hian ka duhin ka ngaizawng nghal ta em em mai a. Rilruah ngaihtuahna hrang hrang a rawn lut nghal. Aw, rem nise, hmangaih biahthu han hlan a, duh tak maia han pawm a, han kuah a, han fawh vawng vawng....aaa.... hrawk bawk dawk zawk khawpa han fawh ngawih ngawih mai te pawh a chakawm rum rum mai a lawm le. Kei ka tan zawng cho zawh rual a ni si lo, engtinnge ka tih ang? Tihngaihna dang vak keia dinhmun atrang hi chuan ka hre si lo. Englekhawle, chunglamah Engkimtithei a awm alawm maw le. Dil leh chawt phawt mai teh ang.
     Lalhmelthra-i chu farm lam ngaina mi tak a nih avangin farm chu a rawn tlawh ve fo a. Hun rei vaklo hnu chuan kei nen pawh chuan kan innel chho ve hle tawh a. A hmel a thrat tluk bawkin a rilru pawh thra tak a ni. Farm a rawn kal changte chuan a titi siam siam reng a. Kei phei chuan ka ngaina satliah mai pawh a ni lo, ka ngaizawng takzet tawh mai. Nghalchang kawlh tai a hlawh tur pawh ni se ka ngam zan ang. Min tai duhlo a nih pawhin keimah talin ka va tai tralh duh hial ta ve ang.
     Ka duh em avang chuan Pathian hnenah pawh ka dil awl lo mai. Thla tam pawh a la ral hman lo, ka dilna chhanna duhawm chu a rawn thleng ta der mai. Tlaikhat chu farm-a tlai ni nema kan pahniha kan lenkhawthawn vel mai mai lai chuan, a ding a, ka mitah tak min melh sat pah hian, thutak deuh maiin a rilru-a ka awm reng thrin thu leh min duhzia min hrilh ta tlat mai a nih kha!!! Farm a rawn tlawh ngun em em chhan te pawh keimah vang liau liau a ni tih min han hrilh mai te phei chu, ka mithmuh leh benghriat te chuan rinhlehna ramah min hruailut thei rum rum dawn a lawm le. Mahse han awihloh phal chi ziazang ni hek lo. Ka lawm lutuk chuan hnuk ulh treuh a "Jakoba Peter" han tih tuarh mai te ka chak rum rum hman a, mahse awmzia a neih loh avangin ka insum leh hram hram. Ka awihloh lutuk avanga awih zawk nge ka nih a, ka awih lutuk avanga awih lo zawk ka nih pawh ka hrethiam chiah lo. Ka lawm em em  a ni tawp mai.

Hmangaihna lamtluang bumboh:
     Fairy Tales anga 'Tichuan hlimtakin an awm kumkhua ta a' tih anga tawp mai tura ka duh em em lai chuan, thil duhawmlo zet mai, mumang ram lamah pawh ka la duh chhin ngai miahloh tur thil a rawn thleng leh ta tlat. Chutia kan han inkawm nasat deuh hnu chuan le tlema mi chawhnu deuh tan lo chuan kan pahnih inkara inzawmna awm chu hairual ni ta hek lo, a nu leh pa te pawh chuan an lo hre ve ta. An lawm miah lo zui lehnghal. A pa phei chuan makpa atan Doctor emaw Officer neinung deuhte a lo beisei ve ran ran lai a chutia a fanu rangkachakin a huanpu mai a lo tleipui reuh chu a ngaihdan a pel viau ni ngei tur a ni, kan inngaizawng tih a hriat atrang chuan kei min hmuh chu a khapsak ta bur nghal mai. Keiin ka hna ka chan phah bawk.
     Chutia kan inhmuh hleihtheih tak si lohah chuan khua hi a har ngawih ngawih mai a. Tlaikhat chu a chhungte hriatlohin a rawn chhuak ru a, kan in lamah a rawn kal a. Kan han inhmu chiah chu kan inngai ngang bawk a, lawm avang hian mittui a luang zawih zawih thei. Kan han inpawm vawng vawng phawt a. A chhungten kan inhmuh an remtih si loh avangin kan hmalam hun tur relin kan han Committee nghal a. Mi pahnih, duh thuhmun Committee kan ni bawk a, kan agenda 'Tlandun' chu kar loah kan rel thlu nghal thuai mai a. Kan tlandun dan tur chu kan rel leh nghal a. Kan khaw daia Forestation Department ho Fartruah hmunah chuan kan innghak dun anga, chutah kan khaw threnawm hnaiber khua kan pan ang. Chutah chuan kan innei anga, tichuan tuma tihbuai tawh loh turin hlim takin kan awmdun tawh dawn a ni.

Phek ropuia thu inziak chu:
     Tichuan chak angreng tak si, huphurh ru deuh bawk siin kan ruatlawk ni-ah chuan kan intiamna hmun chu ka va pan ta a. Mahse ka va thlen chuan ka tiampuinu-i reng hmuhtur a lo awm lo mai. Ka rilru beidawng ka hawi vel ruai lai chuan ka piah hret Fartruah kung upa ve tawh takah chuan lehkha lo inkilhbet vau vau ka va hmu hlauh a. Ka pan phei a, ka'n pawtthla a. Ka chhiar nghal. Ka hmangaihi, helai hmuna ka tiampui thuziah ngei mai a lo ni. Hetiang hian a lo ziak a:
     'Ka duhlai, kan tiam hmun chu kei aia ilo va thleng hmasa a nih pawhin,
      Lo beidawng lo hram ang che aw.
      Hna chhete tih zawh lawk tur ka la nei a;
      Engtianga rei nge a nih dawn erawh ka hre lo.
      Mahsela englaimahin ka thlauthla ngailo ang che.
      Intawn leh hma zawng leh hlimtaka kan lendun thlengin,
      Keichuan ka hmangaih reng fo ang che.
      Nangpaw'n Min Hmangaih Ve Reng Rawh Aw.'  ..."

Thawnthu ropui tawpna chu
:
     Khi thu ropui khi ka chhiarna chu ka pi boral hma darkar khat kalta lek kha a ni a. Khatia an tlandun hnu khan inneiin, chhungkaw hlimtak an dinchho dun a. Inhmangaih leh inngai em em rengin tar tak thlengin an dam dun a. Mahse hun engemawti atrang khan ka pi hriselna chu a thralo chho ta angreng a. Damdawiin lamah te kan inenkawl fe hnuah, inlamah kan insuan leh a. Thla thum vel zet natna khuma a beh hnu chuan, ka pu-in he khawvela a hmangaihber mai leh keini, a tu leh faten kan ngaih em em mai chuan chatuan ram min lo pansan ta.
     Ka pi vui ni chuan Biakin lamah kan kalkhawm a. Ka pu hi mi inti pachang thei mi zet mai a nih avang hian kum sawm leh panga ka nih chhung hian a mittui tla hi vawitekhat pawh ka la hmu chhin ngai lo. Mahse hemi ni zet hi zawng, hringfate doral trihbaiawm tak 'THIHNA'-in a hmangaih a hnehchhuh ni a ni tlat a, ka pu mittui chu dan rualloh hian a sur zung zung mai. Biakin kawngkapui kianga trawngtraina hmun an siamah reilote kan trawngtrai hnu a ka pu-in ka pi hnena a thuchah hnuhnungber leh rinawmna thutiam a sawi lai chuan mittui sur lo reng kan awm lo:
     'Ka duhlai, kan tiam hmun chu kei aia ilo va thleng hmasa a nih pawhin,
      Lo beidawng lo hram ang che aw.
      Hna chhete tih zawh lawk tur ka la nei a;
      Engtianga rei nge a nih dawn erawh ka hre lo.
      Mahsela englaimahin ka thlauthla ngailo ang che.
      Intawn leh hma zawng leh hlimtaka kan lendun thlengin,
      Keichuan ka hmangaih reng fo ang che.
      Nangpaw'n Min Hmangaih Ve Reng Rawh Aw...'

7 comments:

chawnghilh said...

Ngaihnawm lungkuai ngàk ngàk hle mai. Chemtàtràwta thawnthu hi a thawnthu chanve hnu lamah flashback ngaihnawm inla-lâwn kìr nalh tak a nei a —i chanchin emaw ka tih niap niap laiin, i pi leh pute chanchin a lo ni daih mai a!

I pu chuan chù lehkha tè reuh chu roh lo chi a lo nih loh kha le ... chanchin ngaihnawm tak a ni, a locale pawh hriat a chàkawm ngei mai!

Mi dang thawnthu ngaihnawm ka hrechhuak uai uai, ka ziak ve rih lo mai ang. Thu ngaihnawm lungchhiatthlàk tak tak hi a va han tam thei tak èm!

Hman hunah ka la chhiar nawn leh ang ...

Hriatpuia Pa said...

A ngaihnawm hle mai. 'If you got there before I do' Collin Raye sak ka ngaihthlak hian kei pawh a phena thawnthu leh a changtute awmdan tur ka suangtuah chiam thin. Ka suangtuahna aia chiang leh mawi lungrunin i rawn thai chhuak a, a ngaihnawm takzet.

bhruai_tea said...

@chawnghilh..keima chungchang a ni lo e..phawt mai a..@zaia sawi ang hian Collin Raye-a hla 'Love Me' tih kha ka ngaihruatnain ka han siksawi kual vel ta mai mai a ni e.. :)

Te-a said...

I va ti ngaihnawm ve le.

Anonymous said...

ka mittui a van tla teuh

zaia said...

ka la chhiar ve ang..tunah chuan hmanlo tlats

Hruaitea Hauhnar said...

Ngaihnawm ltk e.

Post a Comment